Od ponad dwustu lat toczą się w Polsce dyskusje o nowoczesności. Przeradzają się często w gwałtowne spory, dotyczą bowiem najistotniejszych zagadnień polskiego życia zbiorowego, w tym także tego, czym jest i czym powinna być polskość. Kształtowanie się nowoczesnej kultury było na gruncie polskim od początku naznaczone poczuciem rozwojowego zapóźnienia. Problemy modernizacyjne, wśród których na pierwszy plan wysuwała się kwestia agrarna, w znacznej mierze określały kierunek dziejów Polski. Powstałe w XIX wieku, stanowiły podłoże formowania się polskiej tożsamości. Nie straciły na znaczeniu w wieku XX, a ich oddziaływanie odczuwamy do dziś. Aby zatem lepiej zrozumieć dzień dzisiejszy, warto poznać jego historyczne uwarunkowania.